VAKIF NEDİR ?
Vakıflar, bir hizmet ve yarar sağlamak gibi belli bir amaçla kişilerin kendi arzusu doğrultusunda bağışladıkları para ve mülklerle oluşturulan kuruluşlardır. Vakıflar; sosyal hizmetler, eğitim ve öğretim hizmetleri, sanat ve kültür hizmetleri, ulaştırma ve sağlık hizmeti, aş evi hizmetleri ve iktisadi hizmetler gibi hizmetler sağlayarak topluma fayda ve yarar sağlamaktadır. Yardımlaşma ve dayanışma amacıyla kurulmakta ve yardıma ihtiyaç olan kişilere mali ve ekonomik olarak destek sağlamaktadır. Yani temel amaç yardımlaşma ve dayanışmanın sağlanmasıdır. Bu doğrultuda vakıfların süreklilik sağlaması, anlaşılabilir ve belirli olması gerekmektedir. Vakıflar tüzel kişiliğe sahip olup kar amacı gütmeyen kuruluşlardır. Tüzel kişiliklerine sicile tescil işlemiyle birlikte sahip olurlar.
VAKIF KURMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
Vakıf kurmak için Türk Medeni Kanunu belirli şartlar öngörmüştür. Vakıf kurmak için öncelikle yeterli miktarda mal varlığı ya da mal varlığını temsil eden hak olması gerekir. Bu malvarlığı ya da malvarlığını temsil eden hakkın belirli bir amaç için tahsis edilmesi gerekmektedir. Yani malvarlığı vakfın amacına özgülenmiş olmalıdır. Vakıf kurmak için belirli bir sermayenin yanında Asliye Hukuk Mahkemeleri’ne yapılacak olan başvurunun da olumlu sonuçlanması gerekmektedir.
Fiil ehliyetine sahip her kişi vakıf kurabilir. Vakıf kurulması için asgari sermaye sağlama şartının aranmasına karşılık derneklerde olduğu gibi kişi şartı aranmamaktadır. Bu nedenle 1 kişinin dahi vakıf kurabilmesi mümkündür.
VAKIF NASIL KURULUR ?
Vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde yapılacak bir resmi senetle ya da ölüme bağlı tasarrufla açıklama yoluyla iki yolla kurulabilir. Hangi yolla kurulursa kurulsun mahkemeye başvuru vakıf kurma şartıdır. Başvurunun olumlu olması durumunda tescil işlemi gerçekleştirilir. Tescille birlikte vakıf tüzel kişilik kazanmış olur. Vakıf kurma işlemi için başvurulacak yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir. Vakıf kurmak isteyen kişi yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır.
NOTERDE RESMİ SENET DÜZENLEME
Resmi senet ile vakıf kurma işlemi noterde gerçekleştirilir. Bu şekilde kuruluş işlemleri vakfeden tarafından yapılabileceği gibi, bir temsilci aracılığı ile de yapılabilir. Bir temsilci aracılığıyla resmi senet ile vakıf kurulabilmesi için temsilci adına özel yetkili vekaletname çıkarılması gerekir. Özel yetkili vekaletname çıkarılırken noterde vakıf kurma amaçlı özel yetkili vekaletname çıkarıldığı notere bildirilmelidir. Vakfeden tarafından noterde resmi senet ile vakıf kurma iradesi açıklandıktan sonra resmi senedin bir örneği 7 gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğüne gönderilmelidir. Bu işlemlerden sonra vakfeden ya da temsilci tarafından vakfın bulunduğu yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesi’ne tescil başvurusunda bulunulur. Vakıflar Genel Müdürlüğünün görüşü alınarak ve gerekirse vakfeden ve bilirkişi dinlenilerek, vakfın sicile tesciline karar verir. Vakıflar Genel Müdürlüğü de mahkeme tarafından tebliğ edilen karar ile resmi gazete gerekli ilanın yapılması sonucunda vakfın kurulduğunu açıklar.
Eğer kurucular arasında tüzel kişi varsa; bu tüzel kişinin vakıf kurabileceğine ve vakfa mal varlığı tahsis edebileceğine dair hüküm bulunan kuruluş statüsünü veya yetkili organ kararı da vakıf senedi ile mahkemeye verilir.
Resmi senet ile vakıf kuruluşlarında vakfedenin ölmesi durumunda yasal temsilcisi ya da mirasçıları tarafından vakıf kurmak için tescil talebinde bulunulabilir. Eğer vakfedenin ölümü durumunda resmi senedin noterde düzenlenmesinin üzerinden 3 ay geçmişse bu halde sicil tescili için Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından mahkemeye başvurulur. Bu aşamada harcanacak olan masraflar, vakıftan geri alınmak kaidesi ile genel müdürlük tarafından karşılanmaktadır.
ÖLÜME BAĞLI TASARRUF İLE VAKIF KURMA
Ölüme bağlı tasarruf ile vakıf kurmak, vakfedenin ölümü sonrasında malvarlığının tescil edilmesi suretiyle mümkündür. Vakıf kurma iradesi vasiyet yoluyla yapılır. Miras sözleşmesinde böyle bir iradenin yer alması vakıf kurma iradesinin tek taraflı olma özelliğini ortadan kaldırmaz. Miras sözleşmesindeki vakıf kurma tasarrufu vasiyetname hükmü gibi hüküm ifade eder ve miras bırakan bu tasarruftan serbestçe tek taraflı olarak dönebilir.
Ölüme bağlı tasarruf ile kurulacak olan vakıflarda sulh hakimi, vakıf kurulmasına esas belgenin bir örneğini yedi gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne gönderir. Mahkemenin yaptığı bildirim üzerine vakıf kuruluşu için, Genel Müdürlük tarafından Asliye Hukuk Mahkemesi’ne re’sen başvuru yapılır. Masraflar ise vakıf malvarlığından geri alınmak şartıyla Genel Müdürlük tarafından karşılanır.
Ölüme bağlı tasarrufla kurulan vakfın miras bırakanın borçlarından sorumluluğu, özgülenen mal ve haklarla sınırlıdır. Vakfedenin mirasçıları ile alacaklılarının, bağışlamaya ve ölüme bağlı tasarruflara ilişkin hükümler uyarınca dava hakları saklıdır.
VAKIF SENEDİ
Vakıf senedi temel olarak vakfı kurmaya yönelik irade beyanını içeren belgedir. Vakfın kuruluş ve işleyişine yönelik olarak temel hükümlerin düzenlendiği, vakfın adının ve organlarının, çalışma ilkelerinin, malvarlığının, gelirlerinin, ikametgah ve ilgili diğer bilgilerini içermesi gerekir. Vakıf senedi noterde düzenlenmelidir. Vakıf kurabilmek için gereken asgari sermaye her yıl vakıflar meclisi kararıyla belirlenmektedir. 2021 yılı için belirlenmiş asgari sınır 80.000 TL’dir. Bu rakam sadece vakıf için gerekli tutarı ifade etmektedir. Özgülenen tutara karşılık gelen taşınır ya da taşınmaz malvarlığının tespiti mahkeme tarafından yapılmaktadır. Eğer ölüme bağlı tasarruf ile vakıf kurulmak isteniyorsa, vasiyetname ya da miras sözleşmesinde de bu unsurlar bulunmalıdır. Vakıf senedinde bulunması gereken hususlar yazılmamış ise vakıf kurma talebi sadece bu gerekçe ile reddedilmez, mahkemece eksikliğin giderilmesi ilgili kişilerden istenir.
TESCİL İŞLEMLERİ
Vakıf senedi noter tarafından düzenlendikten sonra, vakfın ikamet ettiği yer Asliye Hukuk Mahkemesi’ne tescil için başvuruda bulunulur. Mahkeme; mal ve hakların korunması, milli birlik ve bütünlüğü aykırı faaliyetler yürütülmemesi, kanun ve yönetmeliği aykırı fiilin gerçekleşmemesi adına yapılan inceleme ile kuruluş kararını verir. Bu aşamada tescil ile birlikte vakıf tüzel kişilik kazanır.
Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından verilen karar, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne re’sen bildirilir. Tüzel kişilik kazanan vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan, vakfeden ile vakıf adının, yerleşim yerinin, organlarının, amaç ve bu amaca özgülenen mal ve haklarının gösterildiği sicil defterine tescil edilir. Tescil kararı, başka bir mahkeme tarafından verilmiş ise ilgili belgelerle birlikte tescil için vakfın yerleşim yeri mahkemesine gönderilmesi gerekir.
VAKIF KURULDUKTAN SONRA
Vakıf kurulduktan sonra vakıf organları vakıf senedinde düzenlenen hükümlere göre oluşturulur. Yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi ya da üyeliğin sonlanması durumunda bu durum 1 ay içerisinde bildirilir. Vakıf organlarında yer alanlar, rüşvet ve yolsuzluklar ile mücadele kapsamı gereği, malvarlıklarını kapalı zarf usulü, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar. Vakıf yönetimi tarafından alınan kararlar, noter onaylı karar defterine yazılmalı ve imzalanmalıdır. Vakfa ait mali konularda kimin yetki sahibi olacağı, bankadan para çekeceği ve 3. kişilere karşı yapılacak olan işlemlere dair imza sirküleri hazırlanmalıdır. Yönetim organı tarafından verilecek bir kararla, vakfa ait banka hesabı açılışı gerçekleştirilmelidir. İşletme hesabı defteri, bağış makbuzu defteri gibi kayıtların tutulacağı defterler notere tasdik ettirilmelidir.
VAKFIN ZORUNLU ORGANLARI
Vakıfların yönetim organlarının bulunması zorunludur. Bu nedenle vakfın amaçlarını yerine getirecek yönetim kurulunun vakfın organı olarak görev yapması zorunludur. Bunun yanı sıra vakfın amaçlarının yerine getirilmesinde kolaylık olması açısından mütevelli heyeti ve denetim kurulu oluşturulması gerekir. Oluşturulacak mütevelli heyetinin ve denetim kurulunun vakıf senedine uygun olarak düzenlenmiş olması gerekir. Bu yönetim organları dışında vakıflarda onur kurulu, çalışma kurulu ve araştırma kurulu gibi kurulların da kurulması mümkündür. Yönetimle ilgili olmayan bu kurulların vakıf organları arasında gösterilmemesi gerekir.
Vakıf organlarının kaç kişiden oluşacağının, toplantı ve karar yeter sayılarının vakıf senedinin metninde yer alması vakfın işleyişinde sıkıntıya düşülmesinin önüne geçilmesi bakımından önemlidir.
Yorum yaz